Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΤΟ 1470, ΤΟΥ Γ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

 Η   πολιορκία και πτώση της Χαλκίδας  στα χέρια του αιμοβόρου Μεχμέτ  του Β !

Η ΜΕΣΣΑΠΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ Η ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

Η πολιορκία της Χαλκίδας το 1470 από τον αιμοβόρο και κατά τις πηγές ψυχο-ανώμαλο κατακτητή Μεχμέτ τον Β Μεχμέτ Καταστροφέα, ή κατά το προσωνύμιο που του απέδιδαν οι βυζαντινοί Μωάμεθ Β του Πορθητή (που τον κολάκευε μάλιστα), αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα όχι μόνο για την Εύβοια, αλλά και  την  παγκόσμια ιστορία.

Η πολιορκία, άλωση  της Χαλκίδας, θεωρείται μάλιστα κατά τους ιστορικούς πολύ σημαντικότερη με στρατιωτικούς όρους ακόμη και από την άλωση της Πόλης. Ο Μεχμέτ, σύμφωνα με έγκυρες πηγές ιστορικών, όπως του Ραφαήλ Διαμαντή,  έφτασε στην Εύβοια με στρατό 300.000 γενιτσάρων και άλλων άτακτων στιφών, ότι αγριότερο δηλαδή διέθετε  στο στράτευμα του. Σύμφωνα με άλλες πηγές το στράτευμα αριθμούσε 100.000. Ακόμη και στην άλωση της Κωνσταντινούπολης δεν χρησιμοποιήθηκε τόσος πολύ στρατός. Στόχος να αφανιστεί η Εύβοια και να σβήσει από το χάρτη η Χαλκίδα και οι Ενετοί.

Η Χαλκίδα και ολόκληρη η Εύβοια έπεσε στην κυριαρχία των Ενετών το 1204. Ονόμασαν την Εύβοια και την Χαλκίδα Negreponte που σημαίνει μαύρη γέφυρα από το χρώμα της ξύλινης γέφυρας που κατασκεύασαν στην Χαλκίδα και ένωνε το νησί με την Στερεά.

Η πολιορκία της Χαλκίδας δεν ήταν εύκολη υπόθεση για τους Τούρκους. Κράτησε μέρες. Οι Ενετοί και ο Αρχηγός τους Paolo Erizzo πάλεψαν σαν λιοντάρια για να μην την παραδώσουν και αυτό για δύο λόγους. Πρώτον γιατί οι Ενετοί λάτρευαν την Εύβοια  και είχαν εξομοιωθεί με τον πληθυσμό ύστερα από 2 αιώνες κυριαρχία και δεύτερον γιατί είχαν ζωτικά συμφέροντα στο νησί που ήταν πλούσιο σε πρώτες ύλες και παραγωγή από τότε. Επιπλέον στην Εύβοια οι Ενετοί και με  μαστόρους, τους καλύτερους στον κόσμο,  είχαν φτιάξει μια σειρά από οχυρωματικά έργα και έργα μεγάλων υποδομών, που δεν ήθελαν να πέσουν στα χέρια των Τούρκων.

Πράγματι, η Εύβοια και η Χαλκίδα αποτελούσε στη διάρκεια της βενετοκρατίας, σημαντικό εμπορικό σταθμό, οργανωμένο κατάλληλα από τους Βενετούς για να διευκολύνει τις συναλλαγές των εμπόρων με την κεντρική και νότια Ελλάδα, τις Κυκλάδες και Κρήτη, την Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη. Ηταν αξιόλογο, νευραλγικό διαμετακομιστικό κέντρο προϊόντων και χρησίμευε συγχρόνως για τη συγκέντρωση και αποθήκευση των υφασμάτων που εισάγονταν από τη δύση και αποτελούσαν ένα από τα πιο ακριβά είδη της Ευρωπαϊκής αγοράς. Οι κάτοικοί της απολάμβαναν μια σχετική αυτοδιοίκηση και ζούσαν σε μια σχετική άνεση, παράλληλα με μια ισχυρή κοινωνική τάξη των ευγενών της Δύσης που άκμαζε.

Η βενετοκρατούμενη Εύβοια αποτελούνταν από δύο φέουδα. Το πρώτο φέουδο ίσως πρέπει να ταυτιστεί με τα κτήματα του σημερινού οικισμού Πούρνος και γενικότερα τα κτήματα της περιοχής Δίρφυος που έφταναν μέχρι και την Μεσσαπία. Το δεύτερο ήταν τα κτήματα του σημερινού οικισμού Καλημεριανών.

Το ενδιαφέρον για την Εύβοια και η ηρωική τους αντίσταση εξηγείται επίσης και από το γεγονός ότι οι Βενετοί δεν άφησαν τον Βενετό Φρούραρχο αβοήθητο αλλά έστειλαν και σημαντικές ενισχύσεις, που ήταν αδύνατο όμως λόγω του υπερβολικού στρατεύματος των άγριων Τούρκων κατακτητών να σώσει την κατάσταση.

Τον Ιούνιο του 1470 ο τουρκικός στόλος με πάνω από 300 πλοία με περίπου 60-70.000 άνδρες εισέπλευσε  στο Νότιο Ευβοικό και αγκυροβόλησε δίπλα στη σημερινή συνοικία της Χαλκίδας Βούρκο. Στις 18 Ιουνίου έφτασε και άλλο ισχυρό τουρκικό στράτευμα με επικεφαλής τον ίδιο τον Μεχμέτ ή Μωάμεθ τον Πορθητή. Οι υπερασπιστές της Χαλκίδας, αν και μειονεκτουσαν σημαντικά αριθμητικά, απόρριψαν τους όρους παράδοσης του Μωάμεθ. Οσο βρισκόνταν σε πολιορκία η Χαλκίδα, τουρκικό ιππικό ξεχύθηκε σε πολλές περιοχές της Εύβοιας και στον πλούσιο κάμπο της Μεσσαπίας και επιδίδονταν σε λεηλασίες και σφαγές. Η Χαλκίδα αντιστέκονταν λυσσαλέα για μέρες !

12 Ιουλίου 1470. Η Χαλκίδα,  ύστερα, από τόσες μέρες σκληρή πολιορκία, πέφτει στα χέρια του ανελέητου, αιμοβόρου Μεχμέτ του Β. και γνώρισε μια από τις μεγαλύτερες σφαγές της ιστορίας. Η καταστροφή και άλωση της Χαλκίδας δεν έχει όμοιο. Ηταν 2 και τρεις φορές χειρότερη από την άλωση της Πόλης ! Η γέφυρα του Νεγρεπόντε  κάηκε, ο πληθυσμός κατασφαγιάστηκε οι κραυγές των διωκομένων ακούγονταν μέχρι μακριά τον κάμπο. Στην πόλη  δεν έμεινε, κυριολεκτικά ζωντανός κανένας Ενετός,  τα ανήλικα αγόρια και οι κοπέλες δόθηκαν στα χαρέμια των αξιωματικών του Μεχμέτ για ηδονές, και ο ίδιος διέταξε τη φρικτή εκτέλεση του Διοικητή Erizzo. Η λύσσα του Μεχμέτ ήταν τέτοια  για την ηρωική αντίσταση που πρόβαλλε ο Erizzo και για τις χιλιάδες απώλειες ανδρών που του προκάλεσε, ώστε ζήτησε παραδειγματική τιμωρία.

Πρώτα τον παραπλάνησε ζητώντας να παραδοθεί δίνοντας του μάλιστα  ένορκη υπόσχεση. Όμως πως είναι δυνατόν ένας τέτοιος αδίστακτος κατακτητής να τηρήσει τον λόγο του;

 Ο Διοικητής Paolo Erizzo εκτελέστηκε με διαταγή του ίδιου του Σουλτάνου με τον φρικτότερο τρόπο που γνώρισε η ιστορία, που απεικονίστηκε μάλιστα ακόμη και σε πίνακες ζωγραφικής αιώνες μετά.  Δια πριονισμού και εις δύο μέρη!

Μετά την κατάληψη της Χαλκίδας, οι Τούρκοι εύκολα καταλάβανε και το υπόλοιπο νησί. Τις περιοχές της Βόρειας Εύβοιας τις είχανε καταλάβει από τα τέλη Ιουνίου με ένα απόσπασμα ιππικού όσο διαρκούσε η πολιορκία της πόλης. Μετά την άλωση της Χαλκίδας έπεσε και η Κάρυστος και οι Τούρκοι κατέλαβαν τα φρούρια των Βασιλικών, του Αλιβερίου, της Κύμης, της Αιδηψού και των Στύρων.

12 Ιουλίου 1470: Αλωση της Χαλκίδας.  Η φρικαλεότητα σε όλο της το μεγαλείο !  Μια από τις μεγαλύτερες πολιορκίες της παγκόσμιας ιστορίας !  Η Χαλκίδα έπαψε να λέγεται Negreponte από τότε, έμεινε έρημη για χρόνια, γυμνή από το μεσαιωνικό της παρελθόν και τα τείχη της ξεθεμελιώθηκαν. Οι Τούρκοι αφάνισαν ότι θύμιζε την ενετοκρατία !  Ηταν η ανεπανάληπτη φυσική ομορφιά της Χαλκίδας που ύστερα από χρόνια  αποκατέστησε μια τέτοια πρωτόγνωρη φρικαλεότητα που γνώρισε η νύφη του Ευβοϊκού από τον αδίστακτο, ανισσόροπο κατακτητή της  !

 Για την ιστορία της Χαλκίδας στις  12 Ιουλίου 1470, 

Σημείωση: Οι βιβλιογραφικές πηγές  του παρόντος αντλήθηκαν από το site Hellas on the web, καθώς και από τα sites www.servitoros.gr/evia, elwikipedia, org και το site του 4^ου Γενικού Λυκείου Χαλκίδας

 Γιώργος  Γεωργίου, Βρυξέλλες 12 Ιουλίου 2013.